حیا از خدا (قرآن)حیا عبارت است از حالت و خویی نفسانی در انسان که مانع ارتکاب اعمال زشت می‌شود. و بهترین ناظری که باید از او شرم و حیا کرد خداوند است. ۱ - سزاوارترین ناظر بایسته حیاخداوند، سزاوارترین ناظر بایسته شرم و حیا از وی، هنگام گناه است. «... ان الله لا یحب من کان خوانـا اثیمـا• یستخفون من الناس ولا یستخفون من الله وهو معهم..؛ و از آنها که به خود خیانت کردند، دفاع مکن! زیرا خداوند، افراد خیانت‌پیشه گنهکار را دوست ندارد. • آنها زشتکاری خود را از مردم پنهان می‌دارند اما از خدا پنهان نمی‌دارند، و هنگامی که در مجالس شبانه، سخنانی که خدا راضی نبود می‌گفتند، خدا با آنها بود، خدا به آنچه انجام می‌دهند، احاطه دارد.» («استخفا» به معنای پنهان کاری است و برخی آن را به حیا تفسیر کرده‌اند.) ۱.۱ - معنای استخفاءاستخفاء و پنهان کردن امری از خدای تعالی امری است محال، و غیر مقدور چون هیچ چیزی در آسمان و زمین نیست که بر خدا پنهان باشد و وقتی استخفاء از خدای تعالی محال و غیر مقدور باشد، طرف مقابلش یعنی عدم استخفاء هم امری اضطراری و غیر مقدور است، و چون از هر دو طرف غیر مقدور است، دیگر ملامت و سرزنشی به آن تعلق نمی‌گیرد. نمی‌شود کسی را ملامت کرد که چرا کارت را از خدا پنهان می‌کنی و یا پنهان نمی‌کنی. ولی می‌بینیم که بر حسب ظاهر، آیه مورد بحث این سرزنش را کرده و این خود سؤالی است که در این جمله به ذهن می‌رسد و جوابش این است که معنای تحت اللفظی استخفاء منظور نیست، بلکه این کلمه کنایه است از حیاء کردن و شرمنده شدن. ۲ - زمینه حیاتوجه به احاطه کامل خداوند به اعمال آدمی، زمینه حیا و پرهیز از گناه است. «... ان الله لا یحب من کان خوانـا اثیمـا• یستخفون من الناس ولا یستخفون من الله وهو معهم اذ یبیتون ما لا یرضی من القول وکان الله بما یعملون محیطـا؛ و از آنها که به خود خیانت کردند، دفاع مکن! زیرا خداوند، افراد خیانت‌پیشه گنهکار را دوست ندارد. • آنها زشتکاری خود را از مردم پنهان می‌دارند اما از خدا پنهان نمی‌دارند، و هنگامی که در مجالس شبانه، سخنانی که خدا راضی نبود می‌گفتند، خدا با آنها بود، خدا به آنچه انجام می‌دهند، احاطه دارد.» ۳ - پانویس۴ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حیا از خدا». |